ΕΠΙΘΕΣΕΙΣ ΣΤΟ ΜΟΥΜΠΑΙ: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ, ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΣΗΜΑΣΙΑ
Μαρία Αλβανού
(RIEAS - Αναλύτρια)
Copyright: www.rieas.gr
Οι επιθέσεις στο Μουμπάι ονομάστηκαν από πολλούς η 11η Σεπτεμβρίου της Ινδίας. Όχι άδικα, αφού πρόκειται για ένα μέγα-χτύπημα που θα αποτελέσει ορόσημο στην ιστορία της τρομοκρατίας, κυρίως λόγω της φρίκης που προκάλεσε. Η Ινδία βέβαια αποτελεί στόχο τρομοκρατικών ενεργειών εδώ και χρόνια και για τον λόγο αυτό οι αρχές ασφαλείας της χώρας συνεργάζονται για την αντιτρομοκρατική τους στρατηγική και εκπαίδευση με τις ισραηλινές, που θεωρούνται ειδικές σε αυτόν τον τομέα. Παρ’όλα αυτά οι ταυτόχρονες επιθέσεις σε ξενοδοχεία και θρησκευτικό κέντρο, η ομηρία και εκτέλεση εν ψυχρώ τουριστών δεν μπορεί παρά να αφήνουν άναυδους όσους παρακολουθούν την καινούργια παράσταση τρόμου στη διεθνή σκηνή.
Η οργάνωση που έφερε σε πέρας την επίθεση φέρει ξεκάθαρα την ισλαμιστική σφραγίδα. Είτε πρόκειται- όπως φαίνεται από τα μέχρι στιγμής στοιχεία- για την οργάνωση Deccan Mujahideen ή το τοπικό Ισλαμικό Μέτωπο ή ακόμη και οργάνωση με έδρα το Πακιστάν. Ένα στοιχείο που συνηγορεί στο παραπάνω συμπέρασμα αποτελεί η επιλογή του ορθόδοξου εβραϊκού κέντρου Chabbad ως στόχου. Είναι γνωστή η ταύτιση των εννοιών Ισραήλ-Σιωνισμού-Εβραϊκής θρησκείας από τους ισλαμιστές φονταμενταλιστές και η αποτυχία διάκρισης μεταξύ Εβραίου στο θρήσκευμα πολίτη που ζει σε οποιαδήποτε χώρα της υφηλίου, ισραηλινού πολίτη και του κράτους του Ισραήλ.
Η επιχειρησιακή μεθοδολογία που επέλεξαν οι τρομοκράτες δεν ήταν αυτή των επιθέσεων αυτοκτονίας που τα τελευταία χρόνια επιλέγουν οι ισλαμιστές μαχητές σε επιθέσεις τους. Επιβεβαιώνεται ότι το «μαρτύριο» αποτελεί μέθοδο (και όχι στρατηγική) για τις ισλαμιστικες εξτρεμιστικές οργανώσεις, που επιλέγουν κάθε φορά την πιο πρόσφορη επιχειρησιακή μεθοδολογία. Παρά πάντως το μέγεθος της επίθεσης, επιχειρησιακά και τμήμα- τμήμα δεν έχουμε κάποια σημαντική καινοτομία. Οι τρομοκράτες, ως μαχητές- κομμάντο, με ΑΚ47 και χειροβομβίδες επιτεθήκαν σε ξενοδοχεία και ένα εβραϊκό πνευματικό κέντρο κρατώντας και εκτελώντας ομήρους. Η επιχειρησιακή ταυτότητα θυμίζει ιδιαίτερα τη μεθοδολογία τρόμου κατά τις δεκαετίες ‘70 και ‘80. Ειδικά ο διαχωρισμός των ομήρων ανάλογα με το διαβατήριο μας παραπέμπει σε τακτική που ακολουθούσαν οργανώσεις για την απελευθέρωση της Παλαιστίνης, όταν σε αεροπειρατείες ξεχώριζαν τους επιβάτες και κρατούσαν-σκότωναν αυτούς με ισραηλινό διαβατήριο, ή με ξένο διαβατήριο, που το όνομα τους όμως πρόδιδε εβραϊκή καταγωγή. Στη συγκεκριμένη επίθεση ο διαχωρισμός των διαβατηρίων και δυστυχώς εκτέλεση ομήρων έγινε εναντίον όσων ήταν κάτοχοι βρετανικών και αμερικανικών διαβατηρίων, διότι οι χώρες υπηκοότητας τους ποδηγετούν στον «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας» και αποτελούν εχθρό του τζιχάντ.
Το πολύπλοκο σχέδιο και η πολεμική-στρατιωτική εκτέλεση του υποδηλώνουν εκπαίδευση και προετοιμασία των αυτουργών που για να πραγματοποιηθεί απαιτείται χρόνος, αλλά και ειδικός χώρος. Συνεπώς, δεν φαίνεται πιθανό η προετοιμασία της επίθεσης να περιορίστηκε σε οδηγίες μέσω διαδικτύου και jihadi websites (όπως έχει συμβεί σε απλές στη μεθοδολογία τρομοκρατικές πράξεις ή μη στρατιωτικού χαρακτήρα δράση), αλλά θα πρέπει να υπήρξε πιθανά υποδομή «στρατοπέδου εκπαίδευσης» όπου «φοίτησαν» και εκπαιδεύτηκαν οι τρομοκράτες.
Όσα έχουν έρθει στη δημοσιότητα συνηγορούν σε ένα χτύπημα τύπου Al Qaeda. Εδώ θα πρέπει να καταστεί σαφές ότι η χρήση από τους ειδικούς και αναλυτές του όρου Al Qaeda δεν σημαίνει απαραίτητα πως ο ίδιος ο Μπιν Λαντεν αποφάσισε το χτύπημα αυτό ή ότι στελέχη του σκληρού πυρήνα της οργάνωσης συμμετείχαν στον σχεδιασμό και εκτέλεση. Εδώ και χρόνια έχει καταστεί σαφές πως η Al Qaeda λειτουργεί με ένα σύστημα τύπου franchising. Το δίκτυο της συμπεριλαμβάνει μικρές, τοπικής εμβέλειας οργανώσεις που μπορεί να αποφασίζουν αυτόνομα και ανεξάρτητα τη δράση τους, όμως μοιράζονται τις ίδιες αρχές, ιδεώδη με τη «μητέρα» και «μοντέλο» οργάνωση. Η επίθεση στην Ινδία πάντως φαίνεται να εξυπηρετεί τους στόχους τόσο τοπικού τζιχάντ (κυρίως ως αντίδραση στην καταπίεση μουσουλμάνων στο Κασμίρ), αλλά και του ευρύτερου παγκοσμίου τζιχάντ, όσον αφορά την έκφραση δύναμης και επικράτηση των ιδεωδών του Ισλάμ (όπως διαστρεβλωμένα ερμηνεύεται εν προκειμένω) και ειδικά εναντίον των δυτικών δυνάμεων που έχουν εμπλοκή στον "πόλεμο της τρομοκρατίας" σε Ιράκ και Αφγανιστάν και φυσικά του Ισραήλ.
Πέρα από τον τραγικό απολογισμό των θυμάτων, η σημασία της τραγωδίας στο Μουμπάι είναι τεράστια σε συμβολικό επίπεδο. Η χρονική επιλογή των τρομοκρατών να χτυπήσουν δεν είναι τυχαία (και δείχνει τη «χρησιμότητα» της επίθεσης πέρα από τα τοπικά όρια της Ινδίας). Εδώ και καιρό αρχές ασφαλείας σε διάφορες χώρες ανάμεναν τρομοκρατική ενέργεια μεγάλου μεγέθους από τους ισλαμιστές εξτρεμιστές, ειδικά μετά την εκλογή του νέου Αμερικανού προέδρου Ομπάμα.. Το μήνυμα είναι ότι οι μαχητές του τζιχάντ εξακολουθούν να υπάρχουν, να δρούν και ότι το τζιχάντ συνεχίζεται άσχετα με τον νέο αμερικανό πρόεδρο και την πολιτική που θα διαλέξει.
Υπάρχουν όμως και άλλα μηνύματα από αυτήν την επίθεση που απευθύνονται σε όσους μελετούν και αναλύουν το φαινόμενο της σύγχρονης τρομοκρατίας αυτού του είδους. Η πολιτική Μπους σαφώς όξυνε το πρόβλημα και έδωσε αφορμή για την πόλωση Ισλάμ- Δυτικού κόσμου, και τα κοινωνικά. και οικονομικά προβλήματα στη Μέση Ανατολή επηρεάζουν χωρίς αμφιβολία κριτικά το πρόβλημα. Όμως όλα τα παραπάνω δεν εξηγούν εξαντλητικά την έξαρση του φαινόμενου της ισλαμιστικής τρομοκρατίας. Απαιτείται να αφουγκραστούμε με σοβαρότητα το θρησκευτικού φανατισμού μήνυμα που εκπέμπουν οι ισλαμιστικές οργανώσεις, καθώς η ρητορική και η δράση τους έχει μια αποκαλυπτικού χαρακτήρα λογική, πολύ διαφορετική από αυτή των κοινωνιών μας. Ευτυχώς η πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης τόσο σε κοινοτικό επίπεδο, όσο και σε επίπεδο μεμονωμένων κρατών, στοχεύει (πέρα από τα μέτρα ασφαλείας που λαμβάνονται) ακριβώς στην καταπολέμηση των όρων που οδηγούν στη θρησκευτική ριζοσπαστικοποίηση.
Το ζήτημα της ισλαμιστικης εξτρεμιστικής τρομοκρατίας είναι πολύ πιο πολύπλοκο από ότι κάποιοι επιλέγουν να θεωρούν. Ο δυτικός τρόπος σκέψης και «μαθηματικής», αποστειρωμένης σε δικές μας πολιτισμικές έννοιες ανάλυση αδυνατεί να ανταποκριθεί στην απειλή και στην απάντηση της. Όσοι εξακολουθούν να ερμηνεύουν την ισλαμιστική τρομοκρατία με τους όρους της «συμβατικού τύπου» τρομοκρατίας, απλά θα συνεχίσουν να μην κατανοούν το φαινόμενο στις πραγματικές του διαστάσεις και να βρίσκονται ένα βήμα πίσω από τις εξελίξεις και την αντιμετώπιση τους.