Του Π. Ευαγγελόπουλου
(Διδάκτορα Οικονομικών του Πανεπιστημίου Αθηνών)
Copyright: Panos Evangelopoulos on line.
Σημείωση. Το άρθρο αυτό δημοσιεύθηκε στις 30-09-2088 στην οικονομική εφημερίδα ΚΕΡΔΟΣ.
Μπροστά στη μεγάλη οικονομική κρίση, σχεδόν αυτόματα σε όλους, ειδικούς και μη, έρχεται ο από μηχανής θεός, το κράτος, για να σώσει από το οικονομικό ναυάγιο τις αγορές, τις επιχειρήσεις, τα άτομα, το σύνολο της οικονομίας. Το μέγεθος των δυσκολιών, ο ίλιγγος που προκαλεί η θέα του χείλους προ του γκρεμού, ο πανικός της επερχόμενης ατομικής ή συλλογικής χρεοκοπίας, αποδιοργανώνει τον νου και των πιο ισχυρών ηγετών αλλά και των πιο φημισμένων οικονομολόγων.
Το σχέδιο Πόλσον παρουσιάστηκε υπό αυτές τις συνθήκες ως σχέδιο εκτάκτου ανάγκης και δραματοποιήθηκε πολιτικά από τον πρόεδρο Μπους με διαγγέλματα και άλλα ηχηρά που κορυφώνονται στο ποσό των 700 δισ. δολαρίων. Οι Δημοκρατικοί, με ελάχιστες εξαιρέσεις, έσπευσαν να το υιοθετήσουν και με επικεφαλής τη Νάνσι Πελόζι, κατηγόρησαν τον Μακέιν και τους Ρεπουμπλικανούς για τις ισχυρές αντιρρήσεις τους. Το ευτύχημα για τη Δημοκρατία στην Αμερική είναι ότι τίποτα δεν θεωρείται δεδομένο και προϊόν πνευματικής αυθεντίας ακόμη και αν παρουσιάζεται σαν σχέδιο εθνικής ή παγκόσμιας σωτηρίας.
Το σχέδιο Πόλσον πρέπει να αλλάξει, διότι δεν είναι δυνατόν το αμερικανικό κράτος να κινδυνεύσει με τη δική του χρεοκοπία για να αγοράσει χρεοκοπημένες επιχειρήσεις και αγνώστου έως μηδενικής αξίας στοιχεία ενεργητικού (πιστωτικά απόβλητα). Οι δημοπρασίες που φαντάζεται το δίδυμο Πόλσον - Μπερνάνκι είναι πιθανόν να καταλήξουν στο μεγαλύτερο φιάσκο και τότε όλοι θα αναρωτιούνται ποιος θα εγγυηθεί το αμερικανικό δημόσιο χρέος ή ποιος θα αγοράσει το αμερικανικό δημόσιο. Ήδη σήμερα το αμερικανικό κράτος είναι ασθενές όσο ποτέ στο παρελθόν. Πιεζόμενο από ένα δυσθεώρητο δημοσιονομικό έλλειμμα και βεβαρημένο με ένα τεράστιο δημόσιο χρέος που συγκρίνεται μόνο με αυτό της δεκαετίας του ’50, το αμερικανικό δημόσιο είναι στο έλεος της κρίσης και δεν μπορεί επ’ ουδενί ούτε να την ελέγξει ούτε να την αντιμετωπίσει.
Πολλοί βρήκαν την ευκαιρία να κατηγορήσουν την ελεύθερη αγορά για τη δεινή κρίση που έχουμε περιέλθει διότι θέλουν να σκεπάσουν τον ρόλο του κράτους ως προαγωγού των ανυπέρβλητων χρηματοοικονομικών διαταραχών στις οποίες έχουμε βυθισθεί. Οι απότομες μεταβολές των επιτοκίων ήταν εργαλείο της Fed που αποπροσανατόλισε δανειστές και δανειζόμενους. Οι περιβόητες Freddie Mac και Fannie May είναι κρατικά δημιουργήματα, πλημμυρισμένες με ανορθολογικές κυβερνητικές επιδοτήσεις, στηριγμένες σε κρατικιστικά διαστρεβλωμένα κίνητρα που οδήγησαν σε μία αναρίθμητη σειρά νόθων δανείων καμίας ουσιαστικής αξίας και σάπιας επιχειρηματικής ηθικής.
Όμως αυτά τα δάνεια με τη θεσμική και οικονομική ενίσχυση του κράτους και τη μόνη εγγύηση που είχαν, αυτή του αμερικανικού δημοσίου, αγκάλιασαν όχι μόνο όλο το αμερικανικό έθνος, αλλά κυρίως οδήγησαν κάθε είδους χρηματοπιστωτικό ίδρυμα να βασισθεί πάνω τους για να χτίσει δευτερογενή και τριτογενή προϊόντα που κορυφώθηκε η αξία τους με την αλματώδη άνοδο των τιμών των ακινήτων και με την ίδια ταχύτητα γκρεμίσθηκε όταν η Fed εν ριπή οφθαλμού προσδιόρισε το επιτόκιο στο 5,25% και κάποιος δεν μπορούσε να πληρώσει το δάνειό του, αφού το είχε συνάψει με επιτόκιο Fed 1%. Τα κρατικά στεγαστικά παραμορφώματα μαζί με την ανεκδιήγητη πολιτική επιτοκίων της Fed, οδήγησαν τις αγορές στο χάος και την παγκόσμια οικονομία σε μία άνευ προηγουμένου κρίση.
Οι αγορές δεν ευθύνονται σε τίποτα. Απλά υπολόγισαν γρήγορα το φθηνό χρήμα και την πολιτική βουλιμία των κρατικών αρχών για ξέφρενη στεγαστική πίστη και ανέβασαν αμέσως τις τιμές. Με τον ίδιο τρόπο οι αγορές αντιλήφθηκαν άμεσα την αδυναμία και τη στάση πληρωμών, τον καταιγιστικό ρυθμό απούλητων κατοικιών και κατασχέσεων και οδηγήθηκαν στην πτώση.
Η ελεύθερη αγορά υπολογίζει με τον καλύτερο και πιο συνεπή τρόπο τις επιχειρηματικές συμπεριφορές και αποτυπώνει την αξία τους με την πιο ακριβή, πιο άμεση και πιο κατηγορηματική αντιστοιχία με την πραγματικότητα. Η αγορά είναι η αλήθεια που διαμορφώνουμε και πρέπει να την καταλάβουμε για να επιβιώσουμε.
Αντίθετα το κράτος εμφανίζεται σαν τον αριστοκράτη του Μεσαίωνα που ενώ ξεπουλά τους τίτλους ευγενείας για να αντεπεξέλθει από την άλλη εμφανίζεται γενναιόδωρο για να αγοράσει ό,τι χρεοκοπεί. Η μόνη όμως αποτελεσματική λύση είναι να αφήσουμε τους υπαίτιους να χρεοκοπήσουν και μάλιστα πολλούς από αυτούς της Wall Street και όπως ακριβώς προτείνουν οι πεφωτισμένοι Αμερικανοί Ρεπουμπλικάνοι να ασφαλίσουμε τους πολλούς που άθελά τους μπλέχτηκαν στα δίχτυα της αχαλίνωτης πιστωτικής επέκτασης που προώθησε το κράτος και μόνον αυτό.