Κωνσταντίνος Αποστολόπουλος
(Ερευνητής, Δικηγόρος)
Copyright: www.rieas.gr
Η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF), συστήθηκε το 1999, έχει ως έδρα τις Βρυξέλλες και η αποστολή της έγκειται στην προστασία των οικονομικών συμφερόντων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στην καταπολέμηση της απάτης, της δωροδοκίας και οποιασδήποτε άλλης παράνομης δραστηριότητας, συμπεριλαμβανομένης της παράτυπης συμπεριφοράς εντός των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων. Για το σκοπό αυτό, η OLAF διενεργεί επιτόπιους ελέγχους και επιθεωρήσεις στις εγκαταστάσεις των οικονομικών φορέων, σε στενή συνεργασία με το αρμόδιο κράτος μέλος και τις αρχές τρίτων χωρών.
Ο προϋπολογισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης χρηματοδοτεί ένα ευρύ φάσμα προγραμμάτων και έργων. Τα κοινοτικά όργανα και τα κράτη μέλη προσδίδουν μεγάλη σημασία στην προστασία των οικονομικών συμφερόντων των Κοινοτήτων, καθώς και στην καταπολέμηση της διεθνικής οργανωμένης εγκληματικότητας, της απάτης και κάθε άλλης παράνομης δραστηριότητας που αποβαίνει εις βάρος του κοινοτικού προϋπολογισμού, διότι οι προσβολές κατά των κοινοτικών οικονομικών πολιτικών στις οποίες προβαίνουν εγκληματικά κυκλώματα και κυκλώματα απάτης δεν θίγουν μόνο τον προϋπολογισμό της Ένωσης αλλά και την αξιοπιστία της.
Το λαθρεμπόριο τσιγάρων, η παραχάραξη νομισμάτων ευρώ, οι επιδοτήσεις για αγροτικά προϊόντα που «καλλιεργούνται» σε ανύπαρκτα αγροκτήματα – όλα αυτά επιβαρύνουν τον προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συνεπώς και τους Ευρωπαίους φορολογούμενους.
Στόχοι της OLAF αποτελούν:
1. Η διερεύνηση της απάτης, της δωροδοκίας και κάθε άλλης παράνομης δραστηριότητας εις βάρος των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ, καθώς και των σοβαρών παραπτωμάτων εντός των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων.
2. Η παροχή βοήθειας της Ένωσης και των εθνικών αρχών για την καταπολέμηση της απάτης.
3. Η ενίσχυση της νομοθεσίας και των διοικητικών πρακτικών για την πρόληψη και αποτροπή της απάτης.
Η OLAF λαμβάνει ολοένα αυξανόμενη ποσότητα πληροφοριών σχετικά με πιθανές απάτες και παρατυπίες, από ένα ευρύ φάσμα πηγών. Όλες οι καταγγελίες που λαμβάνονται από την OLAF, υπόκεινται σε μια αρχική εκτίμηση για να διαπιστωθεί αν ο ισχυρισμός εμπίπτει στην αρμοδιότητα της Υπηρεσίας και πληροί τα κριτήρια για την έναρξη έρευνας.
Οι δυνατότητες της OLAF αναφορικά με τις υποθέσεις που χειρίζεται στα κράτη μέλη σταματούν στις αρχικές διοικητικές έρευνες, τα αποτελέσματα των οποίων θα πρέπει να μεταβιβάζονται στην αρμόδια εθνική εισαγγελική αρχή η οποία και θα αποφασίσει αν θα κινήσει την ποινική δίωξη. Η OLAF δεν έχει εξουσία άσκησης ποινικών διώξεων.
Δεδομένου ότι και η EUROJUST έχει αρμοδιότητες δίωξης της απάτης σε βάρος της Ε.Ε. όπως και η OLAF, για την αποφυγή αλληλοεπικάλυψης αρμοδιοτήτων, το έτος 2003, συμφωνήθηκε μεταξύ τους ένα μνημόνιο συναντίληψης (memorandum of understanding), το οποίο ξεκαθαρίζει τις αρμοδιότητες και τους τομείς ευθύνης. Από τότε οι δύο υπηρεσίες έχουν βελτιώσει σημαντικά την συνεργασία τους.
Όταν ξεκινήσει η έρευνα για μια υπόθεση, αυτή ταξινομείται σε μία από τις ακόλουθες τέσσερις κατηγορίες:
Εσωτερικές έρευνες: Οι εσωτερικές έρευνες είναι διοικητικές έρευνες εντός των Ευρωπαϊκών Οργάνων και Οργανισμών της Ένωσης και έχουν ως σκοπό την ανίχνευση της απάτης, της δωροδοκίας και κάθε άλλης παράνομης δραστηριότητας σε βάρος των οικονομικών συμφερόντων των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων.
Εξωτερικές έρευνες: Οι εξωτερικές έρευνες είναι διοικητικές έρευνες εκτός των θεσμικών οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης με σκοπό την ανίχνευση της απάτης ή άλλων παρατυπιών που προέρχονται από φυσικά ή νομικά πρόσωπα.
Υποθέσεις που απαιτούν συντονισμό: Η OLAF συμβάλλει στις έρευνες που πραγματοποιούνται από εθνικές αρχές ή άλλες υπηρεσίες της Κοινότητας διευκολύνοντας τη συλλογή και ανταλλαγή πληροφοριών και επαφών.
Υποθέσεις ποινικής συνδρομής: Υποθέσεις ποινικής συνδρομής είναι περιπτώσεις στις οποίες οι αρμόδιες αρχές του κράτους μέλους ή τρίτης χώρας πραγματοποιούν ποινικές έρευνες με τη συνδρομή της OLAF.
Κάθε χρόνο η OLAF διερευνά αρκετές εκατοντάδες υποθέσεις, οι οποίες στερούν προσόδους από την ΕΕ ή καταχρώνται τα κονδύλιά της. Οι συνέπειες μπορεί να είναι: δίωξη από τις εθνικές αρχές, πειθαρχικές διαδικασίες, διοικητικές ή οικονομικές κυρώσεις, ή αλλαγές της νομοθεσίας. Στις ετήσιες εκθέσεις της η OLAF δεν δημοσιοποιεί το περιεχόμενο των υποθέσεων που διερευνά για κάθε κράτος – μέλος.
Η OLAF αποτελεί τμήμα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ωστόσο παραμένει ανεξάρτητη κατά την άσκηση των επιχειρησιακών και ερευνητικών της καθηκόντων. Διαθέτει δημοσιονομική και διοικητική αυτονομία και έχει τη δικαιοδοσία να διενεργεί με πλήρη ανεξαρτησία εσωτερικές έρευνες μέσα σε κάθε ευρωπαϊκό θεσμικό όργανο ή εθνικό οργανισμό που χρηματοδοτείται από τον κοινοτικό προϋπολογισμό. Η OLAF απασχολεί σχεδόν 500 υπαλλήλους και έχει ετήσιο προϋπολογισμό περί τα 50 εκατ. ευρώ.
Σήμερα η OLAF έχει εξελιχθεί σε μια πολυμορφική Αρχή με ευρείες αρμοδιότητες και δεξιότητες στους τομείς της συνεργασίας, του συντονισμού, της ανάλυσης κινδύνου, της πρόληψης και της καταστολής της απάτης.
Η πρόκληση για το μέλλον είναι η αποδοτικότητα και η αποτελεσματικότητα της OLAF σε καιρούς δύσκολους, όπου η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με δημοσιονομικές περικοπές, με μέτρα λιτότητας και αυξανόμενες απειλές κατά των οικονομικών συμφερόντων της.